Velayet Nedir?

Kısaca velayet, kısıtlıların ve reşit olmayanların (18 yaşından küçük olanlar) mallarının yönetimi, bakımları, eğitimleri ve temsil edilmeleri amacıyla kanun koyucu tarafından evlilik birliğinin devam ettiği süre boyunca anne ve babaya verilen hak ve ödevlerin yerine getirilmesini ifade etmektedir.

Boşanma durumunda ise kanun koyucu bu sorumluluğu anne veya babaya verir. Bu haklar verilirken çocuğun veya kısıtlının faydası dikkate alınır.

Velayet Davası Nedir?

Eşler boşandıktan sonra, 18 yaşından küçük çocuğun velayeti eşlerden birine verilir. Bundaki amaç çocuğun menfaatinin düşünülmesidir. Velayet davası ile, boşanmaya karar veren eşlerden hangisine çocuğun verileceği kararlaştırılır. Hakim her iki tarafı da dinleyerek çocuğun menfaatini doğrultusunda eşlerden birine velayeti verir.

Boşanmadan velayet davası açılır mı? Talep edilmesi durumunda boşanma davası görülürken  çocuğun velayeti de talep edilirse ayrıca bir dava açmaya gerek kalmadan, mevcut görülen dava ile birlikte velayetin kime bırakılacağına kararı verilir. Bu durumda boşanma olmadan velayet davası görülmüş olur.

Velayet davası aşamasında   bireyin maddi durumunu, çocuğuyla olan bağını ve ailevi durumunu iyi bir şekilde anlatması önemli olduğu için velayet davalarının avukat aracılığıyla yürütülmesi tavsiye edilir.

Velayette Çocuğun Menfaati

Velayetin kime bırakılacağına karar verilirken bir çok husus göz önünde bulundurulur. Ancak en önemli husus çocuğun menfaatidir. Hakimin yaptığı araştırmanın temel gayesi çocuğun menfaatinin nasıl korunacağı hususunu tespit etmektir. Hakim yaptığı araştırma da eşlerin ekonomik durumlarına, aldıkları eğitimlere ve çocukla olan yakınlıklarına bakar. Velayet davasında çocuk, olayı anlayabilecek durumda ise  fikri alınır ve çocuğun kime velayet verileceği konusundaki tercihi hakim tarafında dikkate alınacaktır. 

Velayet konusunda çocuğun fikrini sormak mümkündür. Ancak bura aranan kriter çocuğun 8 yaşın üzerinde olması gerekir. Yani 8  yaşın üzerinde bulunan çocukların fikri sorulmalı ve fikirleri alınmadan karar verilmemelidir.

-Evli Olmayanlardan Doğan Çocukların Velayeti:

Türk Medeni Kanununda evlilik ilişkisi olmadan doğan çocukların velayetinin annede olacağı açıkta belirtilmiştir. Ancak çocuğun menfaati doğrultusunda babaya velayetin verilmesi için dava açılabilir. Buradaki amaç çocuğun menfaatini korumaktır.

-Babaya Hangi Durumlarda Velayet Verilir?

Genel olarak küçük yaşta olan çocukların velayeti anneye verilmektedir. Bunun sebebi küçük çocukların belli bir yaşa kadar daha çok anneye ihtiyaç duymalarıdır. Tabi ki bununda istisnaları vardır. Annenin çocuğuna iyi bakamaması, yeteri kadar ilgi ve şefkat göstermemesi veya ekonomik ve sağlık gibi sebeplerden dolayı çocuğun velayeti babaya verilebilir. Bu durum hakim tarafından gerekli inceleme yapılarak karara bağlanılır. Çocuğun büyümesiyle beraber kendi ihtiyaçları karşılayacak yaşa gelmesiyle birlikte babanın velayet alma durumu da değerlendirilebilir.

-Anneye Hangi Durumlarda Velayet Verilir?

Çocuğun anne şefkatine olan ihtiyacı ve bakıma muhtaç olması sebebi ile annelerin velayet almaları daha kolay görülmektedir. Genel manada mahkemeler bu eğilimdedir. Ancak bu velayet hakkının kesinlikle anneye verileceği manasına gelmemelidir hakim durumu taraflıca değerlendirerek ve çocuğun menfaati göz önünde bulundurularak kararını verir, gerektiğinde velayet hakkı Babaya da verilebilir.

-Aldatma Durumunda Velayet Kime Verilir?

Aldatmak çocuğun velayetini almada engel değildir. Tabi ki velayet davasında bu konu gündeme gelecek ve çocuğun menfaatine zarar verip vermeyeceği konusu önemli olacaktır. Aldatan kişi anne bile olsa çocuğun küçük yaşta olması durumunda velayet anneye verilebilir.  Ancak aldatan bireyin haysiyetsiz bir yaşam biçimine sahip olması kararın değişmesinde etkisi olabilecektir.

-Anlaşmalı Boşanma Davasından Sonra Velayet Davası Açılabilir mi?

Anlaşmalı boşanmadan sonra velayet davası için kanunlarda bununla ilgili bir süre belirtilememiş olup, boşanma davası kararı verilmesi ile çocuğun reşit olmasına kadar geçen zaman zarfında dava açılabilir.

-Yaşın Velayet Üzerindeki Etkisi

Genelde 0-3 yaş aralığındaki çocukların velayeti anneye verilmektedir. 3 yaşından sonrada çocuğun annenin bakımına ve şefkatine ihtiyacı olduğundan buna binaen  7-8 yaşlarına kadar velayet hakkının anneye verilmesi genel olarak görülmektedir. Bu yaş aralığında babanın velayet hakkını alması  için gerekli şartlar oluşursa  velayeti alabilir.

-Velayeti Alamayan Kişi Çocuğunu Hangi Durumlarda Görebilir

Velayet hakkı olmayan anne veya baba hakim kararı ile çocuğunu görebilir. Çocuğun menfaati doğrultusunda velayeti alamayan anne veya babanın çocukla görüşmelerine müsaade edilmeyebilir.Belirlenen sürelerde çocuğun gösterilmemesi durumunda kişisel ilişki kurma kararı gereği mahkeme zoruyla çocukla görüşmek mümkündür.

Velayet Davası İle Velayetin Değiştirilmesi Mümkün mü?

Velayetin değiştirilmesi davasında geçici velayet, Türk Medeni Kanunu uyarınca değiştirilebilir. Bunun için bazı şartlar aranmaktadır.

Velayet sahibi;

• Yerini değiştirmesi
• Ölmesi
• Evlenmesi
• Sağlığının bozulması
• Hapse girmesi
• Haysiyetsiz bir hayat sürmesi
• Çocuğun menfaatinin söz konusu olması

bu sayılan şartlar meydana gelirse dava açarak velayet istenebilir.